Ülkemizde İngilizce okuma çalışmalarına erken yaşta başlanabiliyor. Henüz 1. sınıfa giden öğrenciler Türkçe ile birlikte İngilizce okumayı da öğrenme şansına sahip. Efsane Avcılığı: İki Dilli Çocuk Yetiştirmek yazımızda iki dilli olmaya değinmiş ve aslında bunun ne kadar önemli ve faydalı olduğunu paylaşmıştık. Yani ne kadar erken o kadar iyi demiştik.
Ve şimdi sadece ebeveynlerin değil aynı zamanda öğretmenlerin de faydalanabileceği bu yazı dizisinde, İngilizce okuma-yazma eğitimiyle ilgili bir yolculuğa çıkacağız.
Türkçede 29 harf var ve bu harflerin çıkardıkları ses sayısı da 29’dur. Yani, her harf kendine has bir ses çıkarıyor. A harfinin sesi /a/dır ve nerede durursa dursun /a/ şeklinde okunur.
Ancak İngilizcede durum böyle değil.
İngilizcede 26 harf var, fakat 26 ses yok. İngilizcede 40’tan fazla ses var!
Nasıl oluyor bu?
Örneğin, A harfi 2 şekilde okunabiliyor. ‘Arm’ (arm) ve ‘Apple’ (epıl) sözcüklerindeki A’lardan birincisi /a/ diğeri /e/ şeklinde okunuyor.
Ya da ‘Book’ sözcüğünü ele alalım: ‘O’ harfleri yan yana gelince /u/ sesini oluşturuyor ve kelime /buk/ diye okunuyor.
Liste böyle uzayıp gidiyor. Tam listeyi merak edenler tabloya buradan ulaşabilirler.
Hangi yöntemler kullanılıyor?
Bu kadar çok ses kombinasyonu varken, uzun yıllar boyunca öğrencilere herhangi bir ses bilgisi verilmeden, kelimeler ve cümleler birer bütün olarak öğretildi (bizim ‘Ali ata bak’ fiş yöntemini düşünün). Bu hala kullanılan bir yöntemdir ve literatürde Whole Language / Look and Say / Dolch Words / Sight Reading gibi isimlerle anılır.
Bu yönteme savaş açmış eğitimciler olduğu gibi, birazdan bahsedeceğimiz ikinci yöntemden de aynı oranda haz etmeyen akademisyenler var.
Evet, ikinci yöntem ise sesleri temel alan; aslında şu anda bizim öğrencilerimizin Türkçe okumayı öğrendikleri yönteme benziyor. ‘Phonics’ (Ses Okuma Bilgisi) denen bu yöntem ile çocuklar okumayı parçadan bütüne; yani ses ses – adım adım öğreniyorlar. Sesleri öğrendikçe birleştirip kelimeler üretmeye başlıyorlar. Ve aynı Türkçe öğretimindeki gibi alfabetik sırayla değil, özel bir sırayla öğretiliyor.
Bu iki yöntemden hangisinin daha iyi olduğu konusunda uzun yıllar tartışmalar yaşanmış. Hatta durum o kadar ciddi bir hal almış ki, bu dönemdeki tartışmalara Reading Wars – Okuma Savaşları denilmiş!
Uzmanların hangi yöntemin daha iyi olduğu konusundaki tartışmalarından bahsetmeyi belki başka bir yazıya saklayabiliriz. Biz şimdilik sonucunda nereye varıldığına odaklanalım.
Uzmanlar sadece sesleri ya da sadece kelimeleri öğretmekle bir şeylerin hep eksik kaldığını görmüşler. Sadece sesleri öğrendiklerinde çocuklar daha yavaş okuyor çünkü bazı kelimeleri seslerine ayırmaya çalışmak tam bir zaman kaybı! Ama kelimeleri bütün olarak öğretmek de tam olarak ‘ezbercilik’.
Çözüm çok basit: Her iki yöntemi birleştirmek!
Fakat sonra şunu fark etmişler: Her iki yöntem birleştirildiğinde uzun vadede daha fazla verim alınıyor. Yani bir yandan öğrencilere tekil sesler öğretilirken, diğer yandan da hecelerine ayrılmayan sözcüklerin (sight words*) öğretilmesi.
Ülkemizde hangi yöntem kullanılıyor?
Ülkemizde en çok kullanılan yöntem ilk olarak bahsettiğimiz bütüncül kelime öğretimi yöntemi. Hani hepimizin kendi İngilizce derslerinden bildiği ve okuma-yazmayı öğrendiği şekliyle; yani seslerin değil, kelimelerin öğretildiği sistem.
Bizim nesil İngilizceyi bütüncül yöntemle öğrendiği için, öğretmen olduğunda doğal olarak bu yöntemi benimsemeye meyil gösterdi. Ses öğretimi yıllar sonra özel okullar arasında moda olunca programlara eklendi; ama maalesef ses öğretimi yabancı öğretmenlere bırakılırken, Türk öğretmenler yine kelimeden öğretmeye devam etti.
Şu anda birçok okul Phonics (Ses) öğretimi yapıyor; ama birleştirilmiş teknikle değil; ayrıştırılmış bir şekilde. Türk öğretmen kelimeleri öğretirken, yabancı öğretmenler sesleri veriyor.
Bir bütünlük yok. Bir öğretmen diğerinin hangi sesleri verdiğine bakmıyor, diğeri de hangi kelimelerin öğretildiğine.
Ama birleştirilmiş yöntemde bir ahenk ve bir sistem var. Pekiyi ülkemizde bunu kaç eğitimci biliyor ve uyguluyor?
Şimdiki çocuklar çok şanslı
Biz İngilizce öğretmenleri detaylı Fonetik eğitimini üniversitede aldık ve kabul edelim eğlenceliydi. Seslerin farklı kombinasyonlarını görmek ve çözmek, dilin matematiğiyle yüzleşmek harikaydı. Fakat neticede bu ya sadece bir dersti ya da sözlük kullanmak için bir araç.
Ama artık 6-7 yaşındaki çocuklar sesleri eğlenerek öğreniyorlar. Mesela /s/ sesi onlar için kollarına dolanan minik bir yılan (Snake), /t/ sesi ise çay partisinden bir sahne (Tea) olabiliyor. Sesler soyut birer imge olmaktan çıkıyor, somutlaşarak çocukların zihinlerinde anlamlı bir yer ediniyorlar. Tüm bunların arasında bir de bütüncül kelimeleri ezberlemeden, zorlanmadan parça içinde öğrenebiliyorlar.
Seslerin hayat buluşuna örnek olarak YouTube’dan Alphablocks ismini aratarak karşınıza çıkan çizgi seriye göz atabilirsiniz.
*Sight Words, hecelenmesi zor olan ve bu yüzden bir bütün olarak öğrenilmesi önerilen kelimelerdir. Örneğin, ilk öğretilenlerden birisi olan ‘YOU’ kelimesi gibi. Çocuklar bu kelimeyi /y/o/u/ olarak değil, bir bütün olarak şekilde okumaya alıştırılıyorlar. Alttaki resimde bu kelimelerin bazılarını görebilirsiniz.
Sonraki yazı: İngilizce Okumanın Mutfağına İniyoruz: Öğretmenlerin Sırları
Yasemin ISLAH
İngilizce Öğretmeni, Öğretmen Eğitmeni
Referanslar:
http://specialed.about.com/od/readingliteracy/a/44Sounds.htm
http://www.learn-to-read-prince-george.com/letter-sounds.html
http://www.education.com/magazine/article/firstgradesightwords
http://www.educationworld.com/a_curr/curr029.shtml
http://digitalcommons.csumb.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1358&context=caps_thes
https://sydney.edu.au/education_social_work/professional_learning/resources/papers/McDonaghS_07_SLC.pdf
http://jan.ucc.nau.edu/jar/Reading_Wars.html
http://digitalcommons.csumb.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1358&context=caps_thes
