Küçük yaşta dil eğitimi söz konusu olunca ebeveynlerden genellikle ikinci bir dili öğretmenin en uygun yaşı nedir sorusu gelir ki, biz eğitimciler bunun anne karnında bile başlayabileceğini söyler ve ne kadar erken o kadar iyi olduğunun altını çizeriz. Bunun üzerine hemen şu sorular gelir: Peki biz şu dili öğretirken onun anadilde geri kalmasına sebep olmaz mıyız? Kafası karışmaz mı? Peki ya herkesten geç konuşursa?
Bu tip endişeler kulaktan dolma bilgilerden kaynaklanır ve zamanla birer mit haline dönüşmüşlerdir.
Ancak, araştırmalar iki dilli bir çocuk yetiştirmenin bu tip dil öğrenme güçlüklerine ya da bilişsel engellere neden olmadığını göstermektedir.
Gelin şimdi en popüler inanışların üstünde durup, efsane avcılığı yapalım.
• Aynı anda birden fazla dil öğrenmek çocuğun gelişiminde gecikmeye neden olabilir.
Doğru değil. Hatta bunun birçok avantajı vardır. Bunlar arasında gelişmiş yürütücü işlevler(1) (zihinsel planlama) , üstdilsel farkındalık(2) (dil hakkında soyut birimler olarak düşünme yeteneği), zihinsel esneklik(3) (bilgiyi uygun bir şekilde işleme) ve yaratıcı düşünme(4) gibi çok sayıda avantajlar vardır.
İki dilli çocuklar genellikle gelişimsel kilometre taşlarına normal sınırlarda(5) ulaşacaktır, ancak bazı durumlarda (İskender’de olduğu gibi) ileriye atma durumu olabilir.
• İki dilli çocuklar akranlarının gerisinde kalır ve onlara yetişemezler.
İki dilli çocuklar arasında birçok farklılık gösterebileceği için, bu tartışmalı bir konudur. Hatta bazı çocuklar hiç bir gecikme göstermeyecektir(6).
Aynı beynin içinde iki dil sistemine uyum sağlamaktan kaynaklı bir gecikme yaşanabileceği öne sürülmüştür(7); ancak bu çocuklar (bunun dil gelişiminde gecikme ile aynı olmadığını unutmayın) arayı birkaç ay içinde kapatacaklardır.
Ama bu durumdan sorumlu mekanizmaları anlamak için daha fazla araştırmanın gerekli olduğu da açıktır.
• Çocuğum iki dili birbiriyle karıştıracak.
Yanlış. Yine de bu dillerin ayrılması durumunda bazı çelişkili durumlar söz konusudur.
Önceleri genel inanış iki dilli yetişen çocukların bu dilleri başta birlikte öğrendikleri ve 5 yaş civarına geldiklerinde bu dilleri ayırmaya başladıkları yönündeydi. Fakat son çalışmalar dilleri ayırmaya başlamalarının sandığımızdan çok daha önce başladığını kanıtlıyor.
Örneğin, çift dil öğrenerek büyüyen 10-15 aylık bebeklerin kiminle iletişim kurduklarına bağlı olarak ses çıkardıkları görülmüştür(8) (örneğin, anneye İngilizce kelimeler mırıldanıp, babaya ise Türkçe kelimeler mırıldanması gibi.)
Bu bebeklerin erken dönemden itibaren iletişim kurdukları kişilerin farklıklarına karşı duyarlı olduğunu göstermektedir.
İki dili çocuk yetiştiren ebeveynler için beş ipucu:
1. Herhangi bir bebekle yapacağınız gibi teşvik edici ve sabırlı olun ve iki dil öğrenen bir çocuğun sadece tek bir dil öğrenen bir çocuktan daha zor bir görevle karşı karşıya olduğunu unutmayın.
2. Her iki dilde fonksiyonel amaca hizmet çok önemlidir. Neticede dil, iletişim için bir araçtır. Çocuk eğer diğer dil kullanmaya gerek yoktur diye düşünürse, muhtemelen bu dili kullanması da duracaktır. Bu yüzden çocuğu her iki dili de kullanması gerektiren durumlarla karşılaştırmalı ve bu dilleri başkalarından da duyduğuna emin olunmalı.
Bu durum her iki dilde de sağlam konuşma kategorilerinin gelişmesini sağlayacak ve hem dinleme hem de konuşmanın daha verimli hale gelmesine yardımcı olacaktır.
3. Birçok ebeveyn çocuğun iki dili de eşit derecede iyi biliyor olup olmadığı hakkında endişelenir. Geçmişte, gerçekten iki dilli olması için çocuğun her iki dile de eşit şekilde hakim olmasının gerekli olduğu düşünülürdü.
Sonrasında iki dilli kişiler üzerinde bir dizi çalışma yapılmış ve zamanla akıcı konuşan çift dilli kişilerin bile bir dilde daha dominant oldukları gözlemlenmiştir. Dolaysıyla bir çocuğun her iki dili de mükemmel derecede eşit konuşmasının beklenmesi gerekli değildir; çünkü zaten kimse böyle değil.
4. İki dilli çocukların dilleri karıştırmaları ebeveynleri genellikle endişe içine sokar. Endişelenmeyin. Bu iki dilli dil gelişiminin normal sürecidir ve karışıklık göstergesi değildir. Hatta usta çift dilli kişiler de dilleri birbirine karıştırdığı olmuştur(9).
5. Çocuğunuzun dil gelişimi hakkında endişeleriniz varsa, çocuğunuzun bir doktor ya da gerekirse bir konuşma-dil patoloğu tarafından değerlendirilmesini isteyebilirsiniz. İki dilli çocuklar, tıpkı diğer çocuklar gibi, dil gecikmeleri ile karşımıza çıkabilir. Çocuğunuz dil gecikmesi varsa, erken müdahale onların dillerini öğrenmelerine yardımcı olmak için önemlidir.
Yasemin İSLAH
İngilizce Öğretmeni, Öğretmen Eğitmeni
Kaynaklar:
(1)http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=8292914&fileId=S1366728910000611
(2)http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/001002779090030N
(3) http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1364661312000563
(4) http://ijb.sagepub.com/content/17/4/431.short
(5)http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-1770.1993.tb00174.x/abstract
(6)http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=9370996&fileId=S0142716412000744
(7)https://theconversation.com/bilingual-children-lag-behind-in-language-learning-early-on-but-catch-up-by-age-five-46781
(8)http://talktotheslp.com/wp-content/uploads/2014/07/Myths-of-Bilinguilism-1.pdf
(9) http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0095447011000258
Debunking common myths about raising bilingual children
https://theconversation.com/debunking-common-myths-about-raising-bilingual-children-50592
