Okul öncesi dönem, çocukların değerler eğitiminin temelinin atıldığı en önemli dönem olma özelliğindedir. Değerler değişmez ilkeler olmakla beraber yaşanılan çevre, kültürel özellikler, deneyimler, eğitim gibi pek çok değişkenle farklılığa uğrayabilmektedir.
İyi bir değerler eğitiminin akademik başarıyı da etkilediği, yapılan araştırmalar sonucu görülmüştür. Eğer bir çocuğun okula başladığında sorumluluk, kendini kontrol gibi kişilik özelliklerinde uygun gelişme varsa, okul başarısının da olumlu etkilendiği görülmektedir. Saygı, sevgi gibi değerler ise çocuğun sosyal yaşamını etkileyen ve gelişimini sağlayan değerler olarak görülmektedir.
Değerlere ilişkin eğitimde aileler nelere dikkat edebilir?
Çocukların değerleri öğrenmesi için yetişkinlerin iyi birer model olarak değerleri kendi yaşamlarına uygulamaları gerekmektedir. Eğer çocuk ailesinin yalan söylemediğini, başkalarına nazik olduğunu, sorumluluklarını yerine getirdiğini görürse kendi davranışlarını buna göre düzenleyecektir. Eğer çocuk ailesinin yalan söylediğini gözlemlerse, dürüst davranmakta ve doğruları söylemekte zorlanacaktır. Değerler için en önemli kurallardan biri iyi model olmaktır.
Değerler eğitimi verirken çocuğa net ve anlaşılır olmak gereklidir. Beklentimizin ne olduğunu açıkça belirtmemiz ve aynı zamanda çocuğumuzun yaş özelliklerine uygunluğunu da dikkate almamız gerekmektedir. Örneğin; “Oyuncaklarını oynamayı bitirdikten sonra toplamalısın.” Bu, çocuğun sorumluluk duygusunun gelişmesini sağlayacaktır. Çocuk bu davranışları gösterdiğinde ona sevgi göstermeli ve farkında olduğumuz bilgisini verip olumlu davranışın üzerine gitmeliyiz. Çok sıkı bir disiplin anlayışından ziyade net kuralların olduğu tutarlı bir yaklaşım, çocukların gereksinimlerini daha iyi karşılayacaktır. Çocuğun uyması gereken değerlerin neden ve niçin olması gerektiğini bilmesi gerekmektedir. Sadece sözel olarak ifade etmemiz şüphesiz ki yeterli olmayacaktır. Davranış olarak da bunları göstermemiz gerekmektedir. Örneğin paylaşma arkadaşlık kavramını öğretmek istiyorsak, birlikte kurabiye hazırlayıp arkadaşımıza götürebiliriz. Yardımlaşma kavramını öğretmek istiyorsak, sosyal sorumluluk projelerine çocuğunuzla katılmanız ya da hasta bir yakınınıza yardım etmeniz onun bu davranışı anlamasına ve öğrenmesine fırsat yaratacaktır.
Değerlerle ilgili öğüt verir gibi konuşmak işe yaramayacaktır. Onun yerine sade, anlaşılır örneklerle, değerlerin ne olduğunu anlatan örnekler vermek çocuğun kavramları somutlaştırarak anlamasına yardımcı olacaktır. Beraberce okunan kitaplar, gezilen yerler, gidilen müzeler, tiyatrolar vb. onların iyi değerler geliştirmesine yardımcı olacaktır. Ailelerin, değerlerler eğitiminin başladığı ilk yer olarak, önemi büyüktür. Sadece okulda yapılan etkinlikler tek başına yarar sağlamaktan uzak olacaktır. Okul aile iş birliği ile planlanan çalışmalar, çocukların değerleri öğrenmesini kolaylaştırarak içselleştirmesini sağlayacaktır.
Yasemin SEREN
Anasınıfı Öğretmeni
